poniedziałek, 26 kwietnia 2010

Jak długo ryby żyją

Miłośników akwarystyki, zwłaszcza hodowców pielęgnujących posiadane ryby od ich przyjścia na świat, interesuje niewątpliwie sprawa długowieczności poszczególnych gatunków. Odpowiedź na tego rodzaju pytanie jest trudna, gdyż badania na ten temat prowadzone w warunkach akwariowych nie dają jednoznacznych wyników.

Nic w tym dziwnego, ponieważ w sztucznych, akwariowych warunkach życie ryby akwariowe może być skrócone lub też nienaturalnie wydłużone. Na ogół uważa się, że u ryb akwariowych większość osobników dożywa zaledwie kilka lat (3—5).

Dłuższy żywot wiodą jedynie niektóre gatunki z rodziny karpiowatych, np. karasie złote — welony czy tebskopy, u których poszczególne osobniki osiągają niekiedy wiek 20 i więcej lat. Niektóre ryby drapieżne, np. szczupaki, żyją tak długo jak ludzie, a więc 50 do 70 lat, pewne zaś gatunki z rodziny jesiotrowatych — nawet powyżej 100 lat. Interesującym niewątpliwie dla każdego hodowcy faktem jest nieustanny wzrost ryb przez całe życie. Jedynie tempo tego wzrostu jest w młodym wieku znacznie szybsze.

niedziela, 25 kwietnia 2010

Ryby nie mają głosu

Wbrew znanemu powiedzeniu — „ ryby akwariowe nie mają głosu " stwierdzono, że u niektórych gatunków poszczególne osobniki wydają dość głośne tony, a zatem muszą mieć również możność ich przyjmowania. Być może, że fale głosowe są odbierane przez ryby nie tylko za pośrednictwem narządu słuchu, ale również za pośrednictwem linii bocznej czy nawet całej powierzchni ciała. Podejmowane próby tresury ryb wykazały, że niektóre gatunki reagują wyraźnie na dźwięki pewnych instrumentów.

Poszczególne ryby udało się nawet nauczyć reagowania na nadane im imiona. Niewątpliwie jednak zmysł słuchu ma u ryb minimalne znaczenie.

Pozostaje wspomnieć choć pokrótce o psychicznych właściwościach ryb. Są one oczywiście rozmaite u poszczególnych gatunków, ale i wśród osobników jednego gatunku zaznaczają się poważne różnice indywidualne. Na ogół za mało inteligentne uważa się ryby prowadzące stadny tryb życia, natomiast wyższe właściwości psychiczne zaznaczają się u ryb żyjących pojedynczo. Za najbardziej inteligentne uchodzą ryby z rodziny pielęgnicowate, które nie tylko bacznie obserwują, co się dzieje poza akwarium, ale zdają się rozróżniać osobę opiekującą się nimi. Niekiedy oswajają się z jej obecnością na tyle, że pozwalają się bez oporu dotykać, a nawet wyjmować z wódy.

Narządy zmysłowe są u ryb

Narządy zmysłowe są u poszczególnych gatunków ryb rozmaicie rozwinięte. Największe znaczenie spośród narządów czucia ma wzrok. Oczy informują ryby zarówno o barwach, jak i kształtach czy ruchach otaczającego je świata. Skala rozpoznawanych barw jest prawdopodobnie nawet większa niż u człowieka.

Gałka oczu rybich nie zmienia swych kształtów, może natomiast w mniejszym łub większym stopniu zmieniać swe położenie. Ze zdolnością widzenia wiąże się obserwowana u niektórych ryby akwariowe zdolność zmiany barwy ciała w zależności od barwy otaczającego je środowiska. U większości gatunków ryb narządy węchu i smaku są dobrze, a nawet doskonale rozwinięte.

Ośrodkiem przyjmującym substancje zapachowe rozpuszczone w wodzie są dołki węchowe. Osobniki martwe lub okaleczone wydzielają substancje zapachowe, skłaniające inne osobniki tego gatunku do ucieczki.

Ten nadzwyczaj czuły narząd ryby

Ten nadzwyczaj czuły narząd informuje rybę nie tylko o jej zbliżaniu się do znajdujących się w wodzie stałych przedmiotów, ale również — do innych istot żywych, osobników tego samego gatunku czy też wrogów. Jak to zostało stwierdzone u ślepych ryby akwariowe jaskiniowych, linia boczna pozwala poszczególnym osobnikom na orientowanie się równie pewne, jak gdyby miały one prawidłowo działające oczy.

Pęcherz pławny, leżący nad jelitem i mający postać wydłużonego worka błoniastego, wypełnionego powietrzem lub tlenem, jest narządem hydro¬statycznym, umożliwiającym rybom swobodne poruszanie się na różnych głębokościach, o czym już była mowa. Narządem równowagi jest u ryb tzw. labirynt, czyli błędnik, stanowiący część ucha środkowego.

Znajdują się w nim niewielkie „kamyczki", tzw. otolity, które w zależności od położenia ciała ryby wywierają nacisk na rozmaite zakończenia nerwowe, informując w ten sposób ośrodkowy "układ nerwowy o aktualnej pozycji.

Inne właściwości organizmu ryby

Ryby, podobnie jak i inne niższe kręgowce, są zwierzętami zmiennocieplnymi, to znaczy, że mają one tę samą temperaturę ciała, co otaczające je środowisko, czyli woda. Na ogół zimna woda opóźnia, ciepła przyspiesza funkcje biologiczne ryby akwariowe .

Oczywiście poszczególne gatunki ryb przystosowane są do życia w rozmaitych, sobie właściwych, przeciętnych ciepłotach. W warunkach akwariowych należy starać się, aby nie trzymać ryb pochodzących z klimatu umiarkowanego w zbyt wysokiej temperaturze, a ryb tropikalnych - w zbyt niskiej. Szybkie zmiany ciepłoty otoczenia, do których organizm ryby nie potrafi się równie szybko dostosować, prowadzą łatwo do różnego rodzaju schorzeń, a nawet do śmierci.

Sposoby oddychania ryb były już pokrótce omówione. Warto tu jeszcze dodać, że tzw. pęcherz pławny oraz narząd równowagi umożliwiają razem z tzw. linią boczną odpowiednie orientowanie się ryb w wodzie. Linia boczna jest to narząd zmysłu informujący rybę o drganiach i kierunkach przepływu wody składa się z kanałów leżących po obu bokach ciała ryby, przebiegających przeważnie od tylnej krawędzi pokrywy skrzelowej do nasady płetwy ogonowej i mających ujścia na zewnątrz w postaci otworów w łuskach lub w skórze.

piątek, 23 kwietnia 2010

Wdalszych stadiach rozwoju jaja

W wyniku tych procesów wstępnych, w dalszych stadiach rozwoju jaja można wyraźnie rozróżnić (u większości gatunków) rozwijający się zarodek oraz tzw. woreczek żółtkowy, magazynujący substancje zapasowe i połączony z zarodkiem siecią naczyń krwionośnych. Zwykle u larw opuszczających osłonkę jajową woreczek żółtkowy jest jeszcze dość duży, tak że w ciągu kilku dni zapewnia on jeszcze larwom niezbędny pokarm.

Dopiero gdy zapasy pokarmowe tego woreczka całkowicie się wyczerpią, larwy przekształcają się w narybek, który zaczyna pobierać samodzielnie pokarm z wody. Stopniowo zanika, typowy dla larw, odmienny kształt i barwa ciała; zaczynają one być coraz bardziej podobne do osobników dorosłych. W tym stadium pozazarodkowym wzrost i rozwój organizmu jest już bardzo powolny (w przeciwieństwie do rozwoju zarodkowego) i ogranicza się do stopniowych zmian ubarwienia oraz kształtu ciała i płetw.

Jedynie u niewielu gatunków, np. u węgorza, wylęgające się z jaj larwy prowadzą dość długo względnie samodzielny tryb życia i całkowicie różnią się swym wyglądem zewnętrznym od dorosłych węgorzy. U nielicznych gatunków rybki u których samica składa ikrę ubogą w żółtko, rozwój zarodkowy w jajach przebiega inaczej, nie zaznacza się u nich bowiem w tym okresie wyraźny podział na zarodek i woreczek żółtkowy, przemianom ulega w równym stopniu cała zawartość jaja.

Oprócz ryb jajorodnych

Oprócz ryb jajorodnych, to jest rozmnażających się za pomocą ikry, znamy również ryby żyworodne, należące zresztą do bardzo rzadkich. Jedynie u ryb chrzęstnoszkieletowych, do których należą rekiny i płaszczki, spotyka się żyworództwo.

Spośród ryb akwariowych do żyworodnych należą wszystkie gatunki ryb z rodziny piękniczkowatych, m. in. pospolite i bardzo dobrze znane większości hodowców gupiki i mieczyki. Interesujący jest przebieg procesów życiowych u ryb jajorodnych — od zapłodnionej ikry do narybku a następnie dorosłej ryby akwariowe .

Komórki jajowe u poszczególnych gatunków ryb różnią się bardzo zarówno wielkością, jak i barwą a także budową ich zewnętrznych powłok. Z jaja zapłodnionego wewnątrz lub na zewnątrz organizmu samicy rozwija się stopniowo nowy osobnik. Początkowo rozwój ten polega jedynie na wzroście liczby komórek, połączonym ze stopniowym przetransportowaniem substancji zapasowych do niektórych spośród tych komórek. Następnie zaznacza się specjalizacja komó¬rek, których ilość wciąż wzrasta, tworzenie się układów narządów i wreszcie samych narządów.

Gatunki ryb pochodzących z jezior

Niektóre gatunki ryb pochodzących z jezior środkowoafrykańskich noszą ikrę do czasu rozwinięcia się z niej narybku w paszczy. Przez krótki czas potem szuka w niej schronienia i narybek. Ryby te mają do tego celu specjalny narząd, tzw. woreczek krtaniowy.

Niezwykle ciekawy przejaw opieki nad potomstwem można obserwować u samicy pewnego gatunku suma. W okresie mianowicie tarła u ryby akwariowe tej skóra na brzuchu staje się gąbczasta, tak że ryba może wcisnąć w tę rozpulchnioną skórę zapłodnioną ikrę.

Do każde¬go jaja wrasta później specjalna bogato unaczyniona wypustka skórna, która odżywia rozwijające się zarodki. Po wylęgu młodych skóra wraca do pierwotne¬go stanu. Inna znów ryba, tym razem krajowa różanka, składa ikrę do wnętrza jamy skrzelowej małża, dokąd dostają się również plemniki samca. Dalszy rozwój ikry odbywa się w skrzelach małża, skąd po kilku tygodniach wychodzi już całkowicie wykształcony narybek.

czwartek, 22 kwietnia 2010

Ryby które zabezpieczają ikrę

Istnieją ryby, które zabezpieczają swoją ikrę w zupełnie swoisty sposób. Budują mianowicie na powierzchni wody gniazda z pęcherzyków powietrza otoczonych w celu wzmocnienia specjalną wydzieliną gruczołów znajdującą się w ślinie. Inne ryby, wykazują również dużą troskę o potomstwo, składają ikrę ryby akwariowe w specjalnych dołkach i zagłębieniach, na starannie oczyszczonych kamieniach lub łodygach roślin.

Gniazda te są następnie przez rodziców troskliwie strzeżone. Po wylęgu przez dłuższy czas narybek pozostaje jeszcze w gnieździe, dopiero gdy podrośnie, rodzice wyprowadzają go stamtąd na dzień, "odprowadzając" jednak z powrotem pod wieczór do gniazda, aby w ciągu nocy mógł być znów troskliwie ochraniany.

U ciernika występuje zjawisko

U ciernika występuje bardzo charakterystyczne zjawisko budowy gniazda i opieki nad ikrą i narybkiem, które w równym stopniu nie zaznacza się u żad­nego innego gatunku ryb akwariowych. Gniazdo buduje samiec, nadając mu kształt kulisty i zlepiając poszczególne jego części lepką cieczą, wydzielaną przez specjalne gruczoły. Samiec sprawuje następnie opiekę nad gniazdem, zapędzając do niego samice, aby składały tam ikrę.

Z kolei przez poruszanie silnie płetwami odświeża on wodę nad ikrą a po wykluciu się narybku czuwa nad jego bezpieczeństwem nie wahając się zaatakować w jego obronie nawet większych od ryby akwariowe siebie ryb.

Większość gatunków ryb nie ma rozwiniętego instynktu rodzicielskiego i nie zdradza żadnej troski ani o złożoną ikrę, której nie zabezpiecza zupełnie przed wrogami, ani o wylęgłe z niej potomstwo. Niektóre ryby, np. łososiowate, pielęgnicowate i labiryntowe, zagrzebują ikrę w piasku na dnie zbiornika względnie przytwierdzają ją do kamieni, roślin i wyszukiwanych specjalnie do tego celu przedmiotów w wodzie.

Ryby zapłodnienie wewnętrzne

Zapłodnienie wewnętrzne występuje ze zrozumiałych względów u ryb żyworodnych a także u większości ryb chrzęstnoszkieletowych. U pozostałych ryb mamy do czynienia z reguły z zapłodnieniem zewnętrznym. Samce ryb wydalają na ogół bardzo dużą ilość plemników, tak że jeden osobnik tej płci może zapłodnić wiele samic.

Również samice rybki składają komórki rozrodcze - jaja, zwane u ryb ikrą, w bardzo dużych ilościach. Niektóre jednak samice składają ikrę tylko w niewielkiej ilości; np. samica ciernika znosi do gniazda nie więcej niż 100 jaj.

Jajorodne czy żyworodne

Wszystkie niemal ryby (z nielicznymi wyjątkami, do których należy za­liczyć niektóre kostnoszkieletowe, np. okonie morskie i dorady) są rozdzielnopłciowe, to znaczy występują pośród nich oddzielnie samce i samice. Zewnętrzne cechy płciowe u ryb są na ogół bardzo słabo zaznaczone, acz­kolwiek i pod tym względem można spotkać liczne wyjątki. Różnica między samcami i samicami zaznacza się u ryb przede wszystkim w ich wielkości. Samice są zazwyczaj większe, co można wyraźnie zaobserwo­wać choćby na przykładzie powszechnie znanej ryby akwariowej — gupika.

Najjaskrawiej zaznacza się tego typu dymorfizm płciowy u niektórych ryb głębinowych, u których karłowate samce są na stałe przytwierdzone do ciała samic, na których niejako pasożytują. Inną cechą wyodrębniającą samce od samic jest tzw. szata godowa, cha­rakterystyczna zwłaszcza u wielu gatunków ryby akwariowe .

Mianowicie samce tych gatunków przybierają przed okresem godowym i w czasie jego trwania żywsze kolory, a nawet nierzadko dają się u nich zauważyć pewne zmiany i odchylenia od normalnych kształtów zewnętrznych. Zapłodnienie u ryb może się odbywać w dwojaki sposób. Może to być zapłodnienie wewnętrzne, przy którym samiec wprowadza plemniki do wnętrza organizmu samicy, gdzie łączą się one z komórkami jajowymi, względnie, spotykane znacznie częściej, zapłodnienie zewnętrzne, podczas którego plem­niki łączą się z komórkami jajowymi poza organizmem samicy — w wodzie.

środa, 21 kwietnia 2010

Oddychanie i odżywianie się ryb część 4

Ryby znajdują na swobodzie niezbędny im do życia pokarm w środowisku, w którym żyją, to znaczy w wodzie. Pokarm ich jest ogromnie zróżnicowany. Istnieją ryby, które żywią się wyłącznie pokarmem zwierzęcym, inne znów tylko pokarmem roślinnym, jeszcze inne pokarmem mieszanym. Narybek prawie wszystkich gatunków żywi się planktonem. Duże ryby polują na znacznie większą zdobycz; ofiarami ich padają niekiedy inne ryby, żaby, robaki i owady, a nawet dość duże ptaki i ssaki wodne. Ryby żywiące się rybami, płazami i innymi zwierzętami nazywamy drapieżnymi, pozostałe — niedrapieżnymi.

Ryby drapieżne mają silnie rozwinięte zęby i stosunkowo krótki przewód pokarmowy, natomiast ryby niedrapieżne charakteryzują zęby szczątkowe lub całkowity ich brak akwarystyka . Jelita tych ryb są znacznie dłuższe i przystosowane do trawienia pokarmów pochodzenia roślinnego. Podział ryb na drapieżne i niedrapieżne jest tylko przybliżony, olbrzymia bowiem większość ryb roślinożernych zjada chętnie różnego rodzaju drobne żyjątka wodne, ikrę innych ryb oraz narybek, nawet własny. Typowymi rybami drapieżnymi są spośród ryb krajowych — szczupak, sum, pstrąg, miętus i łosoś; spośród egzotycznych — południowoamerykańskie piranie. Przeważa część egzotycznych ryb akwariowych oraz niektóre znane ryby krajowe, jak np. ukleja, płoć i inne karpiowate, są typowymi rybami niedrapieżnymi.

Oddychanie i odżywianie się ryb część 3

Zamieszkujące płytkie wody okolic zwrotnikowych ryby labiryntowe uzupełniają tlenem atmosferycznym niedobór tego gazu w otaczającej je wodzie. W tym celu co pewien czas podpływają do powierzchni wody i łapią pyszczkiem powietrze, które przechodzi następnie do narządu zwanego labiryntem; stąd nazwa całej rodziny. Jeśli ryby labiryntowe nie mają dostępu do powierzchni, narząd ten napełnia się wodą, co powoduje ich uduszenie.

Zapotrzebowanie poszczególnych gatunków ryb akwarystyka na tlen zależy w dużym stopniu od środowiska, w jakim one żyją, m. in. od strefy wód, szybkości prądu w zbiorniku a także od trybu życia. Na ogół ryby wód chłodnych i bystrych wykazują znacznie większe zapotrzebowanie na tlen niż ryby wód ciepłych i stojących. Do tych ostatnich grup należy większość ryb akwariowych.

Oddychanie i odżywianie się ryb część 2

Niektóre ryby, i to zarówno krajowe, jak i egzotyczne, potrafią wykorzystywać w razie potrzeby powietrze zawarte w pęcherzu pławnym, zużywając z niego cały zapas tlenu. Inne mają specjalne worki zbliżone swym kształtem do płuc a służące do magazynowania powietrza atmosferycznego; jeszcze inne, tzw. ryby płucodyszne, mają oprócz skrzeli odpowiednie narządy oddechowe połączone z jamą ciała i pozwalające im na oddychanie w razie konieczności powietrzem atmosferycznym a tym samym przebywanie przez pewien czas poza środowiskiem wodnym bez szkody dla organizmu.

Ten podwójny system oddychania występuje jako zjawisko stałe u tzw. ryb akwarystyka dwudysznych, mających oprócz skrzeli także płuca stanowiące ślepe odgałęzienie brzusznej strony przełyku; nie mają one natomiast pęcherza pławnego. Wreszcie tzw. jelitowy system oddychania spotykamy m. in. u piskorza. U tego gatunku i niektórych innych powietrze zaczerpnięte przez jamę ustną traci część tlenu przechodząc przez przewód pokarmowy.

Oddychanie i odżywianie się ryb część 1

Wspomnieliśmy już o znaczeniu pęcherza pławnego dla oddychania ryb. Przede wszystkim jednak do oddychania służą rybom skrzek, leżące pod tzw. pokrywami (wieczkami) skrzelowymi. Ryba oddycha w ten sposób, że dzięki ruchom mięśni jamy gębowej i pokryw skrzelowych woda wciągana jest rytmicznie do jej pyska a następnie wyrzucana na zewnątrz przez otwory skrzelowe.

Woda opłukując skrzela ryby akwariowe oddaje rozpuszczony w niej tlen krwi krążącej w gęsto splecionych drobniutkich naczyniach krwionośnych tzw. listków skrzelowych, a jednocześnie pobiera z krwi dwutlenek węgla. Listki skrzelowe działają zatem analogicznie jak pęcherzyki płucne człowieka czy innych kręgowców płucodysznych. Opisany schemat oddychania nie jest bynajmniej typowy dla wszystkich grup ryb akwariowych. Pod tym względem poszczególne gatunki różnią się dość znacznie.

Koniec opisu budowy ryb

Płetwy u wielu gatunków ryb są nie tylko narządami ruchu, ale stanowią również narzędzie obrony lub napaści. Są one także u wielu grup bogato ubarwione stanowiąc piękną ozdobę a równocześnie w okresie tarła ważny element tzw. szaty godowej. U samców ryb żyworodnych płetwa odbytowa przekształcona jest w narząd kopulacyjny, tzw. gonopodium, za którego pomocą następuje zapłodnienie samicy. Wreszcie należy wspomnieć, że płetwy brzuszne niektórych gatunków ryby akwariowe labiryntowych przekształciły się w długie, narządy dotyku, wyposażone bogato w komórki smakowe.

Interesującym narządem ryb jest tzw. pęcherz pławny, który ma duże znaczenie zarówno dla ich poruszania się, jak i oddychania u nielicznych tylko gatunków pęcherz pławny jest w zaniku, a nawet nie ma go zupełnie. Pęcherz pławny jest to cienkościenny worek błoniasty wypełniony gazem o składzie zbliżonym do powietrza.

Wymiana gazu następuje w zależności od ciśnienia wody bezpośrednio przez jelito lub za pośrednictwem krwiobiegu. Gdy pęcherz pławny kurczy się, objętość całej ryby maleje, co przy niezmienionym ciężarze powoduje, że ciężar właściwy rośnie i ryba może się łatwiej opuścić w głąb wody. Gdy pęcherz się rozszerza, następują zjawiska odwrotne i ryba wypływa ku powierzchni. U niektórych ryb pęcherz pławny połączony jest z narządami równowagi.

Dalszy opis budowy ryb

Płetwy rybie, to promienie (wyrostki) kostne, rzadziej chrząstkowe, zwykle połączone ze sobą skórą. Rozróżnia się płetwy: grzbietową, ogonową, od­bytową (wszystkie nieparzyste) oraz brzuszne i piersiowe (parzyste). Ich rola w poruszaniu się ryb nie jest jednakowa. Płetwa ogonowa hamuje ruchy końca ciała i osłabia prądy wsteczne. Inne płetwy nieparzyste, a mianowicie grzbie­towa i odbytowa., ułatwiają rybie zachowanie równowagi w ruchu. Płetwy piersiowe i brzuszne służą za stery pionowe; przy ich pomocy ryby akwariowe mogą wykonywać obroty w płaszczyźnie poziomej, a niekiedy również hamować zbyt szybki ruch.

Ryby denne używają swych płetw piersiowych do porusza­nia się po dnie zbiornika wodnego. Ryby są na ogół dobrymi pływakami; ich prędkość wynosi od 3 do 10 nawet metrów na sekundę, to jest 36 km na godzinę. Poszczególne płetwy ryb nie są jednakowo zbudowane. Płetwy brzuszne i ogonowe są zwykle wiotkie i elastyczne, gdy grzbietowa składa się niekiedy z kujących wyrostków w kształcie ciernistych promieni oraz promieni mięk­kich. U niektórych gatunków płetwy nieparzyste tworzą wydłużone obrzeże­nie całego ciała, od grzbietu aż do odbytu.

Budowa ciała i poruszanie się ryby cz 2

Ryby żyjące w pobliżu dna zbiorników (np. karpie) odznaczają się prostą linią brzuszną, otworem ustnym skierowanym ku dołowi i często zaopatrzo­nym w wyrostki, czyli wąsy, którymi pomagają sobie w poszukiwaniu zdoby­czy. Ciało ryb typowo dennych jest często spłaszczone grzbietowo-brzusznie względnie wykazuje wężowatą, całkowicie obłą, budowę ciała, jak np. węgorze czy piskorze. Pospolicie uważa się, że tak typowe dla budowy ciała ryby akwariowe płetwy są ich jedynym narządem ruchu. Dużą rolę w poruszaniu się ryb odgrywa jednak u wielu gatunków także kształt ciała. U ryb mających kształt wrzecionowaty o przekroju poprzecznym bocznie spłaszczonym lub rzadziej okrągłym, ruch postępowy odbywa się dzięki energicznemu wyginaniu ciała na przemian raz w lewą, raz w prawą stronę.

Budowa ciała i poruszanie się ryby cz 1

Mimo niesłychanej rozmaitości form i gatunków, wszystkie gatunki ryb wykazują pewien wspólny schemat budowy i kształtu ciała, będący wynikiem dostosowania się na przestrzeni wielu milionów lat do środowiska wodnego. Ryby stanowią jedną z najbardziej zróżnicowanych gromad kręgowców, a przy tym najliczniejszą. Dzielą się one zasadniczo na dwie wyraźnie różniące się grupy: ryby chrzęstnoszkieletowe i kostnoszkieletowe.

Do drugich na­leży znaczna większość ryby akwariowe. Ogólny schemat budowy ciała ryby przedstawiony jest na rysunkach. Od tego ogólnego schematu, planu budowy, zachodzą jednak u poszczególnych gatunków poważne odchylenia. Na kształt i wygląd zewnętrzny ryby w decydujący bowiem sposób wpływa środowisko, które dana ryba zamieszkuje i które narzuca też danemu gatunkowi określony tryb życia m. in. i sposób poruszania się.

Tak więc ryby słodkowodne żyjące w zbiornikach o szybkim przepływie wody mają bardzo słabo rozwinięte płetwy, aby nie stawiały one oporu wodzie w czasie ruchu postępowego. Natomiast ryby z wód stojących lub leniwie płynących, mniej lub bardziej zarośniętych roślinnością mają przeważnie ciało wydłużone*w postaci wrzeciona spłaszczonego po obu bokach, na przekroju poprzecznym przypominające spłaszczony owal, a płetwy dolne rozwinięte. Przykładem mogą tu być ryby labiryntowe i liczne pielęgnicowate.

Patrząc okiem przyrodnika

Patrząc na ryby okiem przyrodnika wypada zainteresować się ich doskonałym przystosowaniem się do środowiska wodnego, do życia w warunkach zupełnie innych, niż te, w jakich żyją zwierzęta lądowe. O tym przystosowaniu się świadczy zarówno budowa, sposób poruszania się, jak i inne czynności życiowe organizmu tych kręgowców. Znając bliżej niektóre szczegóły z anatomii i fizjo­logii ryb można lepiej zrozumieć ich wymagania. 

wtorek, 20 kwietnia 2010

Miejsce dla akwarium

Przy nieco większym komplecie posiadanych akwariów oraz przy skromnej powierzchni większości naszych mieszkań, poważnym problemem dla wielu miłośników staje się wybór miejsca i sposób ustawienia zbiorników. Często hodowcy używają do tego celu różnego rodzaju stojaków piętrowych lub też szafek zaopatrzonych u dołu w szuflady, w których dogodne miejsce znaj­duje różnorodny sprzęt hodowlany, literatura fachowa itp. Ale i przy jednym akwaria wybór dlań miejsca jest sprawą ważną i często rzutującą na powodzenie hodowli. Przede wszystkim należy przeznaczyć dla noszeń.



Miejsce ustawienia akwarium musi być dobrze oświetlone. Zbiorniki z rybami krajowymi należy ustawić przy oknie północnym, aby uchronić je, zwłaszcza w letniej porze roku, od zbytniego nasłonecznienia, a tym samym i nagrzewania wody. Akwarium z rybami egzotycznymi najlepiej jest ustawić w pobliżu okna od strony wschodniej, gdyż przy porannym słońcu zarówno ryby, jak i rośliny czują się na ogół najlepiej. Niewiele gorsze jest miejsce przy oknie wychodzącym na zachód. Okno od strony południowej sprzyja intensywnemu naświetlaniu akwarium promieniami słonecznymi, a w wyniku - przegrzewaniu wody oraz nadmiernemu rozwojowi glonów i zbytniemu przesyceniu jej tlenem. Przy skąpej szacie roślinnej może wystąpić zjawisko zbytniego zmniejszenia się ilości tlenu w wodzie, powodujące w wyniku duszenie się ryb. Toteż ustawienie akwarium w pobliżu okna skierowanego na północ jest sprzyjające dla roślin i ryb pochodzących z klimatu umiarkowanego. Hodowca mający do dyspozycji sztuczne oświetlenie i ogrzewanie może również ustawić akwarium w dowolnym położeniu w stosunku do okna, np. w pobliżu swego miejsca pracy lub też w kąciku wypoczynkowym. Należy się starać, aby światło, niezależnie od jego źródła, padało na ryby z przodu zbiornika, gdyż tylko w takim wypadku można w pełni podziwiać ich kolory oraz tęczowe niekiedy blaski. Dlatego też jeśli konieczne jest ustawienie akwarium w pobliżu okna, powinno ono być zwrócone do niego prostopadle swą osią długą.

Zasiedlenie akwarium rybami część 2

Po wlaniu do nich wody i wpuszczeniu ryb zawiązuje się je u góry mocno w ten sposób, aby nad wodą pozostała jeszcze warstwa powietrza, które przy związanych z transportem wstrząsach wzbogaca wodę w tlen. Worki plastykowe z przewożonymi rybami umieszcza się na czas transportu w pudłach kartonowych lub odpowiedniej wielkości skrzynkach, przez co zabezpiecza się zbiornik plastykowy przed uszkodzeniem, a ryby akwariowe izoluje się od niekorzystnej temperatury oraz od nadmiernych wstrząsów. Mniej wygodne są, używane do niedawna powszechnie, specjalne termosy lub blaszane płaskie naczynia o przykrywkach uniemożliwiających wylewanie się wody w czasie przenoszenia a równocześnie zaopatrzonych w dziurki pozwalające na dostawanie się do wewnątrz powietrza. Przyniesione do mieszkania ryby nie od razu wpuszcza się do akwarium, lecz dopiero po wyrównaniu się temperatur wody - w naczyniu transportowym i w akwarium. Wówczas przelewa się ostrożnie wodę; wraz z rybami do przygotowanego akwarium.

Zasiedlenie akwarium rybami część 1

Gdy akwarium jest już należycie przygotowane, a rośliny wodne przyjęły się, przychodzi wreszcie kolej na zasiedlenie go wybranymi gatunkami ryby akwariowe . Jeśli chodzi o gatunki egzotyczne, ich źródłem nabycia są sklepy zoolo­giczne, istniejące we wszystkich większych miastach, a także hodowle prywatne oraz niektóre palmiarnie, ogrody zoologiczne, szkoły i zakłady naukowe. Najłatwiej jest zaopatrywać się w ryby w okresie jesiennym, gdy narybek jest już odchowany, a każdy hodowca dokonuje selekcji swych podopiecznych przed zbliżającą się zimą. W tym też okresie najłatwiej można uzyskać w sklepach egzemplarze ciekawszych gatunków pochodzących z importu. Ryby krajowe odławia się wprost ze zbiorników wodnych, w których one występują, najlepiej za pomocą specjalnych czerpaków lub też różnego rodzaju siatek. Do przenoszenia ryb na niewielkie odległości nadają się dobrze zwykłe słoiki szklane zaopatrzone w dziurkowaną nakrętkę lub też okręcone od góry kilkoma warstwami gazy. Jeśli transport ryb ma trwać kilkanaście godzin czy nawet parę dni, doskonałe usługi oddają odpowiedniej pojemności worki plastykowe wykonane z przezroczystego tworzywa sztucznego.

Napełnianie akwarium wodą część 2

Akwarium napełnia się zwykle wodą niemal do górnych krawędzi, jedynie w zbiornikach rozpłodowych wymagany jest stosunkowo niski jej poziom. Po napełnieniu akwarium poprawia się ewentualnie położenie roślin za po­mocą szklanej bagietki lub drewnianej pałeczki oraz uzupełnia się szatę roślin­ną gatunkami pływającymi. Urządzone i napełnione wodą akwarium musi jednak postać co najmniej 2—3 dni, najlepiej cały tydzień, zanim zostaną wpuszczone ryby akwariowe , aby zapewnić przyjęcie się roślin, jak również zakończenie pewnych procesów biologicznych sprzyjających późniejszemu dobremu sa­mopoczuciu ryb. Akwarium urządzone i ustawione na wybranym miejscu przykrywa się zwykle od góry taflą szklaną, kładąc ją na płaskie koreczki umieszczone na metalowej ramie albo na specjalnych metalowych lub plastykowych uchwy­tach. Małe akwaria można przykryć nie pojedynczą taflą, lecz trzema wąskimi, które układa się tak, aby zapewniony był dostęp powietrza do zbiornika. Przykrycie akwarium wpływa na utrzymanie stałej temperatury wody, zapobiega osadzaniu się kurzu na jej powierzchni i uniemożliwia rybom ewentualne wyskakiwanie z niej. W przykrytym zbiorniku szczególnie dobrze rozwijają się rośliny pływające.

Napełnianie akwarium wodą część 1

Po urządzeniu dna i posadzeniu roślin trzeba niezwłocznie przystąpić do napełnienia akwarium wodą. Uprzednio jednak przykrywa się wolną powierz­chnię podłoża (najniższą) odpowiednio złożonym arkuszem papieru pakowego, na który kieruje się strumień ostrożnie wlewanej wody. Zapobiega to znie­kształceniu uformowanego dna, jak też wypłynięciu posadzonych przedtem roślin. Do akwarium nadaje się szczególnie woda źródlana lub deszczowa, jak również rzeczna, jeśli pochodzi z czystych rzek; w przeciwnym razie jest ona nieodpowiednia, gdyż może zawierać wiele zarazków i trujących dla ryby akwariowe zwierząt związków chemicznych (analogicznie przedstawia się sprawa z wodą studzien­ną). Woda z sieci miejskiej w zasadzie nadaje się dla ryb akwariowych. Należy jednak pamiętać, że w niektórych miastach zawiera ona znaczne ilości chloru, który ulatnia się po kilkunastu godzinach, tak że dopiero po odstaniu się może być użyta do napełnienia akwarium. Niektóre gatunki ryb są szczegól­nie wrażliwe na jakość wody i wymagają określonego jej składu chemicznego.

poniedziałek, 19 kwietnia 2010

Jak sadzić rośliny akwariowe czesc 2

Po oczyszczeniu roślin przystępujemy do ich sadzenia według z góry ustalonego planu. Najłatwiejsze jest sadzenie roślin przed napełnieniem akwarium wodą. W tym celu w podłożu robi się dołek tak głęboki, aby sięgał dolnej warstwy podłoża, następnie do dołka wkłada korzenie całej rośliny (w ten sposób, aby się nie zawijały do góry) albo dolną część sadzonki, po czym obsypuje piaskiem, który przyciska się nie z góry, lecz z boku (aby nie oberwać korzeni). W celu uniknięcia wypływania większych roślin na powierzchnię obkłada się je, przy łodydze, kamykami, jednak niezbyt dużymi, gdyż silny nacisk może spowodować gnicie korzeni. Zamiast kamieni można użyć do tego celu specjalnych szklanych uchwytów rybki . Jeśli korzenie sadzonych roślin są zbyt długie, lepiej ich końce przyciąć, aby się nie zawijały do góry. Szyjka korzeniowa powinna się znaleźć nad powierzchnią podłoża. Rośliny wrażliwe na przesadzanie lub też wymagające żyźniejszego podło­ża sadzi się nie bezpośrednio do piasku, lecz do specjalnych doniczek akwa­riowych wypełnionych odpowiednią ziemią, które następnie zagrzebuje się w podłożu. Doniczkę unieruchamia się przez przysypanie jej piaskiem lub też przykrycie odpowiedniej wielkości kamieniami. Po posadzeniu roślin w opi­sany sposób akwarium napełnia się powoli i ostrożnie wodą, tak aby nie uszko­dzić roślin i nie zniekształcić uformowanego podłoża. Możliwe jest również sadzenie roślin po częściowym (do 1/3 wysokości) napełnieniu akwarium wodą. Wprawdzie samo wsuwanie korzeni do podłoża jest wówczas kłopotliwe (roślina jako lżejsza od wody jest wypychana ku górze), ale już w trakcie sadzenia można widzieć jak roślina przedstawia się w wodzie i jaką zajmuje w niej przestrzeń. Ponadto w ten sposób sadzone rośliny nie łamią się.

 

Jak sadzić rośliny akwariowe czesc 1

Poszczególne gatunki roślin sadzi się grup­kami, przez co unika się wrażenia przypadkowości. Zwykle rośliny sadzi się jedynie w miejscach wyżej położonych pozostawiając z przodu wolne miejsce, gdzie ryby mogą swobodnie pływać i nic nie przeszkadza w obserwowaniu ich zachowania się. Rośliny lubiące światło należy umieszczać bliżej jego źródła, czyli przy ścianie zwróconej do światła, przy tym mniejsze na pierw­szym, a większe na drugim planie. Przy niezbyt dobranej obsadzie ryb i roślin, zwłaszcza jeśli zamierza się hodować gatunki ryby akwariowe niszczących rośliny, ryjących w podłożu, obsadza się akwarium roślinami odporniejszymi na uszkodzenia, mniej cennymi i łatwiej­szymi do zastąpienia przez inne egzemplarze. Jeszcze bardziej radykalnym, a przy tym całkowicie skutecznym środkiem jest przedzielenie akwarium taflą szklaną wzdłuż jego osi długiej na dwie części; w tylnej umieszcza się rośliny, w przedniej zaś - na ich tle - ryby. Świeżo pozyskane rośliny krajowe należy przed posadzeniem dokładnie obmyć ze znajdującego się na nich osadu (cząstek mułu) a także różnego ro­dzaju niepożądanych żyjątek wodnych. Bardzo dużo zanieczyszczeń zawie­rają zwykle na sobie rośliny o delikatnych pierzastych liściach, np. rogatek czy wywłócznik; dopiero po starannym umyciu odzyskują one naturalną zieloną barwę. Dokładne pozbycie się glonów i wodorostów jest możliwe po wsadzeniu roślin do miski z mokrym piaskiem i pozostawieniu ich na kilka dni w możliwie ciemnym pomieszczeniu.

Pozyskiwanie roślin do akwarium

Pozyskiwanie do akwa­rium roślin krajowych nie nastręcza na ogół większych trudności. W warun­kach naturalnych występują one niemal w każdym zbiorniku wodnym, a więc w rowach przydrożnych, kałużach, stawach, torfowiskach, bagnach, mocza­rach, a także w rzeczkach, strumykach i jeziorach. Szukając tych roślin na­leży interesować się wszystkimi zbiornikami w danej okolicy, gdyż często moż­na w nich znaleźć ciekawe i niezbyt pospolite egzemplarze. Poszczególne gatunki występują zwykle regionalnie i dlatego przy lustracji zbiorników wod­nych można skompletować do akwarium różnorodną obsadę roślinną. Najwłaściwszym okresem do pozyskiwania roślin jest wiosna i wczesne lato. Aczkolwiek i w innych porach roku można rośliny przesadzać, to jed­nak wiosenne oświetlenie i ciepło wpływają korzystnie na ich przyjęcie się w nowym podłożu i rozwój. Rośliny wolno pływające zbiera się za pomocą siatki, a zakorzenione w podłożu wykopuje się z dna starając się możliwie jak najmniej uszkodzić korzenie. Przy wyjmowaniu roślin z wody, a następnie przenoszeniu ryby akwariowe ich należy pamiętać, że są one bardzo delikatne a ich liście i łodygi łatwo łamią się po wyjęciu z wody, nawet pod własnym ciężarem. Najlepiej zatem pod­nosić je przy wyjmowaniu z wody lub przenoszeniu ująwszy za nasadę, ko­rzeniami do góry. Rośliny wodne są bardzo wrażliwe na wysychanie, toteż ich transport na większe odległości powinien odbywać się w naczyniu z wodą lub w woreczku plastikowym, do którego rośliny wkłada się obłożone wilgotną ligniną lub zmoczoną gazetą. Pozyskanie do akwarium roślin egzotycznych jest nieco trudniejsze. Gatunki pospolitsze można zwykle nabyć, najłatwiej późnym latem, w skle­pach zoologicznych a także w palmiarniach, ogrodach zoologicznych i innych instytucjach (np. zakładach naukowych) zajmujących się akwarystyką. Warto tu dodać, że niektórzy miłośnicy akwarium zajmują się głównie hodowlą i rozmnażaniem roślin wodnych i od nich można niekiedy uzyskać nadlicz­bowe egzemplarze ciekawszych gatunków egzotycznych.

Zabawa w ogrodnika w akwarium

Następną czynnością w urządzaniu wnętrza akwarium jest posadzenie w podłożu roślin, odpowiednio dobranych do przyszłej obsady rybnej zbior­nika. DOBÓR ROŚLIN. Wybór odpowiednich gatunków roślin wodnych jest sprawą dość ważną, zarówno ze względu na same ryby, jak i na estetyczny wygląd zbiornika. Przy podejmowaniu decyzji co do zestawu roślin najczęściej bierze się pod uwagę takie rozwiązania, w których obsada roślin odpowiada­łaby naturalnemu środowisku, właściwemu trzymanym w danym akwarium rybom. Niektóre gatunki ryb czują się dobrze wyłącznie wśród delikatnych, pły­wających roślin, inne wymagają z konieczności obsady roślinnej o silnych łodygach, trudnych do uszkodzenia. Należy wreszcie pamiętać, że z niezna­nych dotąd bliżej przyczyn nie można trzymać w tym samym akwarium pewnych gatunków roślin przeciwstawnych, mających odmienne wymagania środowiskowe, jak np. kryptokoryny i nurzawca, gdyż we wspólnym zbiorniku źle one się rozwijają, a nawet niszczeją. Jednym z czynników decydujących o obsadzie roślinnej jest zestaw gatunkówy ryb dla danego zbiornika. Dlatego też w celu ułatwienia pracy hodowcy podaje ryby akwariowe się przykładowo zalecane zestawy roślin wodnych dla omówionych w niniejszej książce gatunków ryb akwariowych.

-->
ZESTAWY ROŚLIN WODNYCH ZALECANE DO AKWARIÓW

Gatunki ryb
Zestaw
opisanych w książce
zalecanych roślin
Bystrzyk barwny
Heterantera trawiasta
Bystrzyk neonowy
Kabomba karolińska
Drobnoustek długopręgi
Ludwigia pływająca
Miedzianek obrzeżony
Moczarka argentyńska
Zwiimik latarnik
Moczarka kanadyjska
Zwinnik nadobny
Nurzawiec śrubowy                 £-,>V r
Żałobniczka czarna
Wywłócznik brazylijski

Wywłócznik kłosowy
Brzanka różowa
Hydrofila hinduska
Brzanka sumatrzańska
Kryptokoryna rzęskowa
Danio pręgowany
Limnofila bezszypułkowa
Karaś złoty
Moczarka kanadyjska
Kardynałek chiński
Nurzawiec śrubowy
Razbora klinowa
Rzęsa drobna
Tęczanka mniejsza            i
Tatarak japoński
 

-->
Gatunki ryb
Zestaw

opisanych w książce
zalecanych roślin


Aponogeton okienkowy


Nurzawiec śrubowy


Paprotnica rutewkowa

Proporczykowiec czerwony
Salwinia brazylijska


Salwinia pływająca


Świecznica giętka


Wgłębka wodna


Azola karolińska

Drobniczka jednodniówka
Kabomba karolińska

Gupik pawieoczko
Limnobium rozłogowe

Mieczyk zielony
Ludwigia pływająca

Molienizja szerokopłetwa
Salwinia brazylijska

Prystella gwiaździsta
Salwinia pływająca

Strumieniak kubański
Świecznica giętka

Szczupieńczyk pręgowany
Wgłębka wodna

Zmienniak plamisty
Wywłócznik brazylijski


Wywłócznik kłosowy


Hydrofila hinduska


Kryptokoryna rzęskowa

Bojownik syjamski
Limnofila bezszypułkowa

Gurami dwuplamisty
Paprotnica rutewkowa

Gurami mozaikowy
Pistia rozetkowa

Wielkopłetw wspaniały
Salwinia brazylijska


Salwinia pływająca



-->
Gatunki ryb opisanych w książce
Zestaw
zalecanych roślin
Przezroczka indyjska
Hydrofila hinduska Limnofila bezszypułkowa Nurzawiec śrubowy Paprotnica rutewkowa Pistia rozetkowa Świecznica giętka Wgłębka wodna
Akara błękitna Kirys pstry Pielęgnica czerwona Pielęgnica perłowa Smuklacz pryskacz
Azola karolińska Moczarka argentyńska Moczarka kanadyjska Salwinia brazylijska Salwinia pływająca Strzałka wodna
Gębacz wielobarwny
Aponogeton okienkowy Paprotnica rutewkowa
Nurzawiec śrubowy
Skalar duży
Kabomba karolińska Nurzawiec śrubowy Strzałka wodna Źabieniec amazoński
  -->
Gatunki ryb
Zestaw
opisanych w książce
zalecanych roślin

Mech wodny

Moczarka argentyńska
Cierniczek dziewięcioigły
Moczarka kanadyjska
Ciernik trójigły
Rogatek sztywny
Różanka pospolita
Salwinia brazylijska
Słonecznica owsianka
Salwinia pływająca
Su mik karłowaty
Wywłócznik brazylijski

Wywłócznik kłosowy